Παν μετρον Αριστον

Παν μέτρον Άριστον

Ο φιλόσοφος που επηρέασε όσο κανείς άλλος τη σύγχρονη δυτική σκέψη, ο Αριστοτέλης, συνδέει το ρήμα μεθύω/μεθώ με το θύω/θυσιάζω. Εξάλλου, ο Σιμωνίδης υποστηρίζει ότι η μέθη γέννησε την τέχνη του θεάτρου, καθώς ο πρώτος ηθοποιός ο Θέσπις από την Ικαρία της Αττικής ερμήνευσε το πρώτο του έργο σε κατάσταση μέθης την εποχή του τρύγου. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, έτσι πήρε το όνομά της η τρυγωδία/τραγωδία. Πάντως, βάσει άλλων εκδοχών, η λέξη τραγωδία προήλθε από τη θυσία τράγων στο θεό Διόνυσο. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει σχέση μεταξύ του θεάτρου και της οινοποσίας, εφόσον ο θεός Διόνυσος ήταν προστάτης τόσο της ανεξέλεγκτης οινοποσίας όσο και της τέχνης του θεάτρου.

Ο Φιλόχωρος επισημαίνει ότι η οινοποσία δεν αποκαλύπτει μόνο το ποιόν του πότη, αλλά, επειδή κάνει τους ανθρώπους ελευθερόστομους, τους ωθεί να αποκαλύψουν και τι πραγματικά σκέπτονται για τους άλλους... «Ο οίνος δείχνει τη σκέψη του ανθρώπου» έλεγαν οι αρχαίοι.

Ο Αλεξις γράφει ότι εκείνοι που πίνουν πολύ μετατρέπονται σε φιλολόγους, δίνοντας ως παράδειγμα έναν ποιητή της εποχής του που, όταν δεν είχε πιει, δεν μπορούσε να εκφράσει το ταλέντο του. Ο ίδιος ο Σοφοκλής αναφέρει, σύμφωνα με τον Αθήναιο, ότι «η μέθη είναι φάρμακο κατά της δυστυχίας».

Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς συμφωνούν ότι η καλύτερη μέθοδος για να μη μεθύσει ο πότης είναι να φάει κράμβη. Μάλιστα, ο φυσιοδίφης Θεόφραστος γράφει ότι ακόμη και η οσμή της κράμβης επηρεάζει την ανάπτυξη του αμπελιού. Ο Αλεξις υποστηρίζει ότι όποιος έχει πιει υπερβολικά πρέπει να κοιμηθεί και όταν ξυπνήσει να φάει βραστό λάχανο, προκειμένου να απαλλαγεί από τη ζάλη. Ο Αναξανδρίδης συνιστά στους μεθυσμένους να λουστούν και να φάνε ράπανο, ενώ ο Νικοχάρης θεωρεί ότι το καλύτερο «γιατροσόφι» συνίσταται στην κατανάλωση βραστών κάστανων. Πάντως, ο Αμφις τονίζει ότι ακόμη πιο αποτελεσματική από την κράμβη για την καταπολέμηση της μέθης είναι μια αναπάντεχη στενοχώρια...

Πάντως, στην αρχαία ελληνική γραμματεία γίνεται λόγος και για τις επιπτώσεις του αλκοολισμού και παροτρύνονται οι λάτρεις του οίνου να πίνουν με μέτρο. Στο έργο του «Δειπνοσοφισταί», ο Αθήναιος επικαλείται το Μνησίθεο, ο οποίος είχε πει ότι οι ίδιοι οι θεοί επινόησαν τον οίνο για τους ανθρώπους ως μέγιστο αγαθό, αλλά μόνο για εκείνους που το χρησιμοποιούν σωστά. Για όσους, απεναντίας, πίνουν ανεξέλεγκτα μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνο.

«Διότι τρέφει πάντοτε εκείνους που τον πίνουν με λογική και μέτρο. Δίνει στο σώμα δύναμη, καθώς και στην ψυχή, και είναι χρησιμότατος και στην ιατρική, γιατί ανακατεύεται στα φάρμακα που πίνουμε και δεν είναι λιγότερο καλός για τις πληγές. Στα καθ' ημέραν γεύματα μας φέρνει ευθυμία, όταν με μέτρο πίνεται και είναι νερωμένος. Αλλά άμα πίνεται άμετρα και υπερβολικά, μας φέρνει όλο γκρίνιες. Αν πάλι αυτός πίνεται μισό νερό και οίνος, τότε ζαλίζει τα μυαλά και μανιακούς μας κάνει. Τέλος, αν πίνεται αγνός, φέρνει παραλυσία».

Ο επικός ποιητής Πανύασις (500-450 π.Χ.) γράφει και αυτός ότι το κρασί είναι το καλύτερο δώρο των θεών προς τον άνθρωπο, γιατί με αυτό ταιριάζουν όλα τα άσματα, οι χοροί και οι καλές φιλίες. «Αυτό διώχνει από τις καρδιές μας όλες τις στενοχώριες, όταν πίνεται με μέτρο. Μα αν το μέτρο υπερβείς, τότε πλέον θα σε βλάψει και κακό θε να σε βρει». Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ο πολυμήχανος Οδυσσέας κατατρόπωσε το σωματικά δυνατότερο Κύκλωπα Πολύφημο, μεθώντας τον με γλυκό κόκκινο κρασί.