Ως μία από τις σημαντικότερες οινοπαραγωγικές περιοχές, η Κρήτη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ‘νέας εποχής’ του ελληνικού κρασιού. Με πολλές γηγενείς ποικιλίες, με το μέγεθος της που την καθιστά το σημαντικότερο νησί στην Ελλάδα από άποψη οινοπαραγωγής, με σύνθετη τοπογραφία καθώς και το γεγονός ότι αποτελεί έναν εξαιρετικά δημοφιλή τουριστικό προορισμό, η Κρήτη αποτελεί κινητήρια δύναμη για το θαυμάσιο μέλλον των ελληνικών οίνων.

Οι αμπελώνες στην Κρήτη εντοπίζονται κυρίως στο ανατολικό τμήμα του νησιού και ιδιαίτερα στη βόρεια πλευρά, η οποία δέχεται την ευνοϊκή επίδραση των βόρειων-βορειοανατολικών θαλασσινών ανέμων. Αναπτύσσονται δε με ταχείς ρυθμούς και καθιστούν το νησί από τους σημαντικότερους σε δυναμική αμπελότοπους της Ελλάδας. Οι αμπελώνες στην Κρήτη συγκεντρώνονται κυρίως σε πεδινές εκτάσεις και οροπέδια, σε υψόμετρο έως και 1.000μ. και είναι πλέον διαμορφωμένοι σε γραμμικά σχήματα, αν και διατηρούνται ακόμη πολλά παραδοσιακά κύπελλα. Οι οροσειρές των Λευκών Ορέων, της Ίδης και της Δίκτυς, µε πολλές δεκάδες κορυφές, διατρέχουν την Κρήτη, από δύση προς ανατολή, σχηματίζοντας μεγάλα οροπέδια και χαράδρες και δημιουργώντας μια ατελείωτη ποικιλομορφία από αμπελοτόπια, όπου ευδοκιμούν οι τοπικές ποικιλίες Bηλάνα, Kοτσιφάλι, Λιάτικο και η αιγαιοπελαγίτικη Μανδηλαριά, καθώς και πλειάδα άλλων γηγενών ποικιλιών αμπέλου, καθώς και διεθνών. Το ιδιαίτερα ξηροθερµικό κλίμα της Κρήτης, µε την ηλιοφάνεια να καλύπτει το 70% των ηµερών του έτους και την ελάχιστη θερινή βροχόπτωση (μικρότερη από 50mm), μετριάζεται από τη γειτνίαση με το Κρητικό πέλαγος στο βορρά και το Λυβικό στο νότο (παραθαλάσσια αμπελοτόπια) και από το υψόμετρο (ορεινά και ημιορεινά αμπελοτόπια). Αυτοί οι παράγοντες καθιστούν ευκολότερη την προσαρμογή της αμπέλου στο νοτιότερο σημείο της Ελλάδας και της Ευρώπης (βόρειο γεωγραφικό πλάτος 35°). Τα εδάφη είναι κυρίως αργιλώδη και ασβεστολιθικά, με τα πιο φτωχά να βρίσκονται στις πλαγιές.

Λασίθι

Η κύρια αμπελουργική και οινική ζώνη του Λασιθίου βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του, στην ευρύτερη περιοχή της Σητείας.

Ο αμπελώνας στη Σητεία βρίσκεται σε μια περιοχή που αποτελεί έναν από τους παλαιότερους αμπελότοπους στην Ελλάδα και έχει ένα μεγάλο πλούτο γηγενών ποικιλιών αμπέλου. Μεταξύ αυτών, οι ερυθρές ποικιλίες Λιάτικο και Μανδηλαριά καταλαμβάνουν τα χαμηλά υψόμετρα, στους πρόποδες του όρους Ορνό, που βρίσκονται στα παράλια του Κρητικού πελάγους και κοντά στην πόλη της Σητείας. Οι δε λευκές ποικιλίες Βηλάνα και Θραψαθήρι βρίσκονται κυρίως νοτιότερα, στο οροπέδιο της Ζήρου και σε υψόμετρο που φτάνει ακόμη και τα 1.000 μέτρα (ορεινά και ημιορεινά αμπελοτόπια), καταλήγοντας μέχρι τις ακτές του Λιβυκού Πελάγους, στη νότια πλευρά του νησιού. Ο αμπελώνας στη Σητεία πατάει σε ασβεστολιθικά εδάφη, καλλιεργούμενα σύμφωνα με την παραδοσιακή διαμόρφωση του κυπέλλου.

Ηράκλειο

Στην Κρήτη βρίσκεται σχεδόν το 15% του Ελληνικού αμπελώνα, με την συντριπτική πλειοψηφία αυτών να βρίσκονται στον νομό του Ηρακλείου και να μοιράζονται στις κύριες περιοχές, των Πεζών, των Αρχανών και των Δαφνών.

Στον αμπελώνα στα Πεζά, τα αμπέλια απλώνονται αμφιθεατρικά, σε χαμηλούς λόφους με μεταβαλλόμενη κλίση και έκθεση γύρω από την πεδιάδα των Πεζών, μέχρι το υψόμετρο των 700 μέτρων (ορεινά και ημιορεινά αμπελοτόπια). Οι ερυθρές ποικιλίες Κοτσιφάλι και Μανδηλαριά καλλιεργούνται σε εδάφη βαθιά ασβεστούχα. Ωστόσο, ο αμπελώνας στα Πεζά είναι περισσότερο γνωστός για την παραγωγή λευκών οίνων από την τοπική ποικιλία Βηλάνα. Η ποικιλία αυτή καλλιεργείται κυρίως στις πεδινές εκτάσεις, γύρω από τα Πεζά, αλλά δίνει τα πιο αρωματικά κρασιά της στα μεγαλύτερα υψόμετρα της ζώνης, όπου η ωρίμασή της είναι πιο σταδιακή και ήπια. Η περιοχή γνωρίζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη μεταξύ των οινοπαραγωγικών περιοχών της Κρήτης, με πολλές σύγχρονες γραμμικές φυτεύσεις αμπελώνων.

Ο αμπελώνας στις Αρχάνες βρίσκεται ανάμεσα σε αυτόν των Πεζών και αυτόν των Δαφνών, στο κέντρο περίπου της Κρήτης και ακριβώς νοτιότερα από την πόλη του Ηρακλείου. Απέχει δε πολύ μικρή απόσταση από αυτούς τους δύο αμπελώνες. Στον αμπελώνα στις Αρχάνες καλλιεργούνται η τοπική ερυθρή ποικιλία Κοτσιφάλι, με υψηλό δυναμικό σε αλκοόλη και ιδιαίτερο αρωματικά χαρακτήρα και η αιγαιοπελαγίτικη ποικιλία Μανδηλαριά, η οποία είναι πλούσια σε χρώμα και τανίνες. Στον αμπελώνα στις Αρχάνες, η καλλιέργεια εντοπίζεται σε εδάφη αργιλασβεστώδη, αρκετά συμπαγή, σε ανατολικές κυρίως πλαγιές, με υψόμετρο 300-400μ. (ημιορεινά αμπελοτόπια). Εφαρμόζονται παραδοσιακές μέθοδοι, αλλά χρησιμοποιούνται και γραμμικά συστήματα μόρφωσης, με πιο αραιές φυτεύσεις.

Στις βορειοανατολικές πλαγιές του όρους Ίδη, δυτικά του αμπελώνα των Αρχανών και σε υψόμετρο 300-500μ. (ημιορεινά αμπελοτόπια), βρίσκεται ο αμπελώνας στις Δαφνές. Στον αμπελώνα στις Δαφνές καλλιεργείται η ερυθρή ποικιλία Λιάτικο, μια τοπική ποικιλία με απαλό χρώμα, η οποία είναι κατάλληλη για την παραγωγή εξαιρετικών γλυκών οίνων. Το Λιάτικο ωριμάζει πολύ πρώιμα, ακόμη και στο τέλος Ιουλίου, πράγμα αρκετά σπάνιο, γι’ αυτό έχει πάρει και το όνομά του από αυτόν το μήνα. Στον αμπελώνα στις Δαφνές τα εδάφη είναι ελαφρύτερα από τις γειτονικές περιοχές των Πεζών και των Αρχανών. Είναι αμμώδη και συχνά χαλικώδη και έχουν χαμηλή γονιμότητα. Επίσης, στην περιοχή του αμπελώνα στις Δαφνές έχουν εισαχθεί με επιτυχία και διεθνείς ποικιλίες αμπέλου.

Πηγή: https://winesofgreece.org